Гажиг зүүд

Өөрийгөө дөч тавь, жар дал, хоёр гурван зуугаар нь өгүүлэл биччихсэн гэхдээ тэр өгүүлэлүүдийн ихэнх маань шинжлэх ухаанд оруулсан хувь нэмэр багатай, тэгээд тэрэндээ шаналж байгаа настай судлаач болчиж гэж зүүдэллээ. Бас болоогүй өөрийнхөө ажлыг хэнд юм дээ тайлагнаад байх шиг. Арай Эрлэг номун хаан биш байгаа даа. Нөгөө тайлан сонсож байгаа хүнээсээ би асууж байна “би зөндөө өгүүлэл бичсэн” нөгөөх нь харин “тэр өгүүлэлүүдийн чинь ихэнх нь яг судалгаа хийсэн биш, нэг хурал болох гэж байна гээд тэр хуралд зориулж бичсэн халтуурны хоёр гуравхан хоногт бичсэн ямар ч хэрэггүй эд байна лээ” гэж байхын. Би хариуд нь “судалгаа хийж байсан” гэсэн чинь чамд ямар ч суурь судалгаа алга. Чи бараг бүх сэдвээр юм бичсэн байна. Эсвэл чи тийм мундаг юм уу. Чи бүгдийг мэддэг юм уу” гэх аж. Үнэн тэнэг зүүд ийм зүйлийг хүртэл зүүдэлж байдаг төрийн төлөө огтоно боож үхдэг гэдэг байгаа даа.

Бодохнээ магадгүй хичээхгүй бол би ингэж шүүгдэх ч юм шиг. Эрлэгт нь ч хаашаа юм хожим хойч үеийн судлаачдад. Өөдтэй хийсэн суурь судалгаагүй, тэгсэн мөртлөө хаа хамаагүй эсэн бусын сэдвээр бүхнийг мэддэг юм шиг бичсэн баахан өгүүлэлтэй. Өгүүлэлийнхээ чанараас бус тоогоор нь бахархасан тийм “нэгэн” болчуул яана даа. Шинжлэх ухаан уул нь судалгаа хийхийх шаарддаг. Харин зарим нэг хүмүүс судалгаа хийх гэдгийг интернетээс хэдэн тоо олж тавих гэж ойлгодог бололтой. Уул нь шинжлэх ухаан жинхэнэ эрдэм шинжилгээний бүтээл хийхийн шаарддаг. Харин зарим нэг хүмүүс нутаг нугаа бичсэн номоо эрдэм шинжилгээ гэж боддог. Задлан шинжилгээ, онол шүүмжгүй баахан баримт бидэнд цугласан. Хэн хэзээ тэр бүгдийг задлан шинжилж, энгийн баримтаас эрдэм шинжилгээний бүтээл болгох юм бол.

Өрнөдөд үнэлэгдэж буй антропологич Л.Мөнх-Эрдэнэ

Энэ удаад Л.Мөнх-Эрдэнэ багшийн тухай товч өгүүлье гэж бодлоо. МУИС-ийн түүхийн ангийг төгсөн хожим Япон улсын Хоккайда Их Сургуульд докторын зэрэг хамгаалсан судлаач юм. 2004-2008 онд МУИС-ийн Угсаатан судлалын тэнхимийн эрхлэгчээр ажиллаж байхдаа тус тэнхимийг Нийгэм-соёлын антропологийн тэнхим болгон шинэчлэн зохион байгуулсан. Судалгааны чиглэл нь үндэстэн, угсаатны ижилсэл, үндэсний үзэл, Монгол, дотоод Азийн түүх, соёл, пост-социалист шилжилт зэрэг болно. "Түүхийн философи", "Атилла" зэрэг нэгэн сэдэвт бүтээл, " П.Рачневскийн "Чингис хаан" бүтээлийг орчуулсан бөгөөд өгүүлэлүүд нь Inner Asia, Central Asian Survey, Asian Survey зэрэг сэтгүүл хэвлэгдсэн билээ. Түүний бүтээлүүдийн санаа, үзэл хандлагын тухай тусгайд нь өгүүлэх шаардлагатай тул энд дурдсангүй. Мөн Л.Мөнх-Эрдэнэ багшийн судалгаа өрнөдөд үнэлэгдэн Стайнфордын Их Сургуульд зочин судлаач (http://fsi.stanford.edu/people/munkherdenelkhamsuren), Австрийн Шинжлэх Ухааны Академид (http://www.oeaw.ac.at/sozant/files/Mitarbeiter/munkh-erdene_cv.pdf) судлаач, Принсэтоны Ахисан Түвшний Судалгааны Хүрээлэнд судлаач (School of Historical Studies, Institute Advanced Study, Princeton) одоогоор Германы Макс Планк Хүрээлэнд (http://www.eth.mpg.de/lkhamsuren) судлаачаар  ажиллаж байна.