Манай сургуулийн урд байх Мэдээлэл Технологийн Үндэсний Паркын хажууханд шоо орхиулаад нийлбэрийг нь тоолж үзээд мөнгө “өгдөг” хэдэн хүн байдаг юм. Цагтаа би ч гэсэн 2000 төгрөг алдаж л байлаа тиймэрхүү хүмүүст. 2001 оны 2000 төгрөг их мөнгө л дөө. 25 кг гурил 5500 төгрөг байсан гэж бодохоор. Харин өчигдөр орой МТҮП-ын хажуугаар гарч явтал нөгөө хэдэн хүн байж л байна. Нэг настай эгч “би маргааш мөнгөгүй яах юм бэ, мөнгөө авья л даа” гээд уйлаад байх юм. Мөнгөө л тэдэнт алдсан бололтой. Харин шоо тоглуулж буй эмэгтэй “эгчээ би танд 10 000-ийг нь өгье л дөө” гэх жаахан охин дагуулсан настай эгч “юу яриад байгаа юм би 20 000 төгрөгөөр тоглоо биз дээ” гэж байх юм. Би ч хажуугаар нь өнгөрч алхаад “Интерном” орж явтал ард “хүүе бариад аваарай хүний мөнгө аваад зугтаачихлаа бариад аваарай наадхаа” гэсэн дуу хадаад, эргэж хартал шоо тоглуулдаг хүмүүс зам хөндлөн гараад зугтаачих юм. Настай эгч жаахан охиноо дагуулаад араас нь хөөж байх юм. Эцэстээ Залуучуудын Холбооны тийшээ л яваад алга болсон.
Энэ эгч ч гэлтгүй манайхан хурдан амжилтанд хүрэх, хурдан англи хэл сурах, хурдан баяжих гэх мэт аль л хурдан байна тэр бүхнийг хийх “шуналтай” болчихсон юм шиг. Тэр хүсэл дээр нь тоглож элдэв сургалт, академи байгуулж хөөрхөн хэдэн төгрөг олдог нөхөдүүд ч байх. Гэхдээ манайхан тэгж сургалт дамжаа, төв байгуулж байгаа хүмүүсээ л муулах, гоочлох маягтай юм. Тэр жаахан гажигтай ч гэж байх шиг. Уул нь өөрсдийнхөө тэр “мухайрдуу шуналаа” бодож үзэх хэрэгтэй баймаар. Өөрсдөө харин гажигтай байгаагаа мэдэхгүй. Хүн болгон өөрийнх нь боддог стандарт, хэмжүүрт нийцэхгүй байж болно ш дээ. Тэглээ гээд тэр хүн “гажиг” нь ч хаашаа юм. Би лав сэргэлэн нөхөр л гэж тэднийг хардаг. Арго багш лав нэг ярилцлага дээрээ “би сард телевиз сурталчилгаа гээд 2-3 сая төгрөг төлдөг. Тэгээд өөрөө амьдраад байх мөнгө олчоод л байдаг юм” гэсэн байна лээ. Болж л байна ш дээ. Хулгай хийсэн биш, авилга авсан биш. Өөрийнхөө ам панаалаар сайхан л байна. Аргод буруу байгаа биш тэрэнд нь итгэдэг “цагаан цааснуудад” буруу байгаа биш үү. Ямар хүмүүс байна тэдэнд тааруулсан арга, реклам, бизнес байна шүү дээ.
Хүн хэзээ ч өөрийгөө буруутгадаггүй “гажигтай”. Үүнийг антропологич Эванс Причард “шалтгааны хууль” гэсэн нэршилээр тайлбарласан байдаг. Утга нь хэн нэгний алив нэг юм болохоо байхад хүн өөрийгөө бус өрөөлийг буруутгаж сэтгэд ханадаг гэсэн санаа. Жишээ нь: Америкийн аль мужид билээ би нэрийг нь мартаж өмнө зүгийн л муж байсан санагдана. Тэнд кофег зарахдаа аяган дээр нь энэ кофе халуун гэж бичээгүй байвал торгуулдаг аж. Ямар учиртай дүрэм бэ гэхээр нэг сэргэлэн нөхөр кофенд түлэгдчихээд “аяган дээр нь халуун гэж бичээгүй байсан тул би түлэгдсэн” гэж заргалдсаар байгаад заргаа авчихсан гэж байгаа. Тэгээд л тийм хууль тус мужид төржээ. Кофе гэдэг цай гэдэг шиг халуун хэмээсэн утгыг ихээр л агуулдаг баймаар.
Сэргэлэн нөхөдүүдийн золиос болж байгаагаа өөрийнхөө "..." холбож ойлгохгүй. Тэдний "..." холбож ойлгодог бид мөн "..." юм байна даа.
